www.sieghai.fora.pl

Sieghai

ASTRONOMIA: nosi dumną nazwę "królowej nauk", jest bowiem z wszystkich nauk przyrodniczych najstarszą. (grec. Astron - ciało niebieskie i nomos - prawo), to nauka przyrodnicza zajmująca się obiektami pozaziemskimi- prościej nauka o ciałach niebieskich. Astronomowie interesują się Słońcem, Księżycem, planetami, gwiazdami, mgławicami, galaktykami itp.
Astronomia dzieli się na :
-ASTRONOMIĘ OGÓLNĄ,
-ASTROMOMIĘ OPISOWĄ-kosmografia,
-ASTRONOMIĘ SFERYCZNĄ (zbiór reguł geometrycznych, tyczących się położeniem ciał niebieskich na sferze nieba),
-ASTRONOMIĘ TEORETYCZNĄ (bada teorie ruchów gwiazd, planet i komet po drogach eliptycznych, parabolicznych i hiperbolicznych dookoła Słońca i podająca sposób obliczania dróg tych ciał),
-ASTRONOMIĘ PRAKTYCZNĄ (Podaje sposoby obserwacji astronomicznych),
-ASTRONOMIĘ MORSKĄ- żeglarską (daje wskazówki do określenia długości i szerokości geograficznej na morzu),
-ASTROFIZYKĘ ( naukę o fizykalnych właściwościach ciał niebieskich),
-CHRONOLOGIĘ.
1.b. Historia astronomii.
Astronomia jak już wcześniej wspomniałam jest jedną z najstarszych nauk przyrodniczych. Jej początki datuje się na ok. 3000r.p.n.e. Wtedy już jej niektóre prawa znane były Babilończykom, Indom, Chińczykom, a także Egipcjanom. Jednak astronomia stała się tą właściwą wiedzą dopiero u Greków. W tym okresie widoczne były najwyraźniej dwa nurty:
- PRAKTYCZNY (związany z potrzebami życia codziennego)
- NAUKOWY (koncentrujący się na budowie modeli matematycznych, które pozwalały opisywać ruchy planet na sferze niebieskiej i przewidywać ich przyszłe położenia.)
Pierwszy z nurtów(praktyczny) przeważał na obszarze EGIPTU. To właśnie tutaj w ok. 3000 r. p.n.e. został wprowadzony pierwszy kalendarz. Kalendarz ten był oparty na podziale roku na 365 dni, a także na podziale dnia i nocy na 12 części, stąd właśnie wzięła się nazwa DOBA, mająca oczywiście 24h (godziny). Drugi z nurtów wykorzystywany był w Grecji. Natomiast połączenie obu tych nurtów miało miejsce w Mezopotamii.
Sumerowie, zamieszkujący Mezopotamię, wnieśli swój wkład do astronomii poprzez wprowadzenie nazw dla gwiazdozbiorów. Najstarsze teksty astronomiczne, pochodzące za czasów babilońskich, datowane są na przełom XVIII/XVII w. p.n.e.. Najstarsze z nich to "Enuma Anu Enlil", które zawierało informacje o położeniach i okresach widoczności Wenus. Babilończykom zawdzięczamy wprowadzenie zodiaku (ok. V w. p.n.e.), zarówno jako konstelacji, jak i koła wielkiego (podstawa ekliptycznego układu współrzędnych na sferze niebieskiej). Już ok. 500 r. p.n.e. astronomia babilońska umożliwiała obliczanie czasu występowania zjawisk na niebie takich jak: nów i pełnia Księżyca, zaćmienia, okresy widoczności planet.
W Grecji astronomia w pierwszym okresie była nauką czysto opisową. Wtedy też pojawiło się wiele teorii kosmologicznych, które próbowały wyjaśnić fizyczną naturę świata i ciał niebieskich. Autorami tych teorii byli:
-TALES Z MILETU (przewidział on zaćmienie Słońca 22 V 585 r. p.n.e., stwierdził tez że Księżyc świeci światłem odbitym. Przedstawił również swój model świata, jako płytę pływającą po oceanie).
-PITAGORAS (rozpoznał kulisty kształt Ziemi i wprowadził termin "kosmos". Wyobrażał on sobie niebo jako szereg kryształowych kul, obracających się dokoła Ziemi wraz z osadzonymi na nich planetami i gwiazdami. Poglądy Pitagorasa na budowę świata zachowali: Platon, Eudoksos i Arystoteles.)
-ANAKSYMANDER
Teorii kulistości Ziemi bronił również Platon. Przyjmował on w swej kosmologii, że Wszechświat jest "urządzony harmonijnie". Zaproponował on także, aby przyjąć ruch ciał niebieskich jako jednostajny i kołowy. Jednak założenie to sprawiało duże problemy. Jako pierwszy, problem ten rozwiązał Eudoksos z Knidos, który był uczniem Platona, przedstawiając model świata w postaci współśrodkowych sfer. W modelu tym każda planeta była unoszona przez jedną lub kilka sfer, obracających się za stałą prędkością wokół Ziemi. Model ten rozwinął później Kalippos, zwiększając liczbę sfer z 26 do 35, a następnie przyjął go Arystoteles, który "rozbudował" go do 55 sfer. Jednakże model ten nie był wstanie opisać ruchu planet.
Arystoteles przedstawił również swoje dowody na kulistość Ziemi, poprzez kształt jej cienia oraz zmiany wysokości gwiazdy ze zmianą południka.
Kolejny okres w astronomii greckiej charakteryzował się wyznaczeniem modeli planetarnych wprost z obserwacji. Obserwacje takie rozpoczął w III w. p.n.e. Arystarch z Samos, który opracował metodę pomiaru odległości Ziemia-Księżyc i Słońce-Ziemia, stwierdzając przy tym, że Słońce znajduje się 19 razy dalej od Ziemi niż Księżyc. Wysunął on również, jako pierwszy, hipotezę że Ziemia wykonuje dwa obroty: jeden wokół swej osi, a drugi wokół Słońca, lecz nie mógł na to znaleźć dowodów. Pogląd ten choć odpowiadał rzeczywistości, nie pasował do tamtych czasów i został zapomniany na długie stulecia. Odległość Słońca do Ziemi próbował wyznaczyć także Eratostenes, który wsławił się obliczeniem obwodu Ziemi. Było to ok. 220 r. p.n.e.. Kolejnym etapem w dziejach astronomii było wprowadzenie przez Apoloniusza z Pergi dwóch modeli orbit planet (oba te modele były równoważne):
planeta· krąży wokół Ziemi ruchem jednostajnym po okręgu, ale Ziemia nie leży w jego środku, lecz jest od niego nieco odsunięta, co miało powodować zmiany odległości planet od Ziemi,
planeta porusza się ruchem· jednostajnym po małym okręgu (epicykl), którego środek również wędrował ruchem jednostajnym po dużym okręgu (deferent), natomiast środek deferentu pokrywał się z Ziemią.
Pierwszy z tych modeli wykorzystał Hipparch do opisania ruchu Słońca wokół Ziemi. Wyznaczył on parametry orbity na podstawie pomiarów długości dwóch pór roku: wiosny i lata. Drugi z modeli posłużył mu do przedstawienia ruchu Księżyca, w których korzystał z danych ze źródeł babilońskich. Jemu przypisuje się odkrycie zjawiska precesji astronomicznej, prowadzenie systematycznych obserwacji astronomicznych oraz sporządzenie pierwszego obszernego katalogu gwiazd. Był on "największym" ze starożytnych astronomów. Informacje o jego osiągnięciach zachowały się niemal wyłącznie we fragmentach "Megale syntaxis" ("Almagestu") - Ptolemeusza, który był kontynuatorem jego dzieła.
Tajemnicze światła na niebie, a przede wszystkim Słońce w dzień i Księżyc w nocy, przyciągały uwagę człowieka od początku jego istnienia. Istniały dwie przyczyny, dla których starożytny człowiek prowadził obserwacje astronomiczne:
·w wielu religiach gwiazdy były czczone jak bogowie,
·potrzeba wyznaczania czasu.
Ponieważ pierwsze obserwacje nieba służyły zarówno celom religijnym, jak i kalendarzowym, były prowadzone przez kapłanów-astronomów. Również niektóre budowle z tych czasów miały podwójne znaczenie. Przykładem może być tutaj Stonehenge w południowej Anglii. Budowla ta o kształcie okręgu powstała ok. 2500 r. p.n.e.. Wyznacza kierunki wschodów i zachodów Słońca i Księżyca. Kolejnym przykładem może być piramida Cheopsa w Egipcie. Jej boki wskazują dokładnie cztery strony świata (północ, południe, wschód i zachód). Z rycin, płyt kamiennych i innych tekstów można wywnioskować, że wiedza matematyczna i obserwacje ciał niebieskich była na wysokim poziomie np.: rękopis Majów mówi o całkowitym zaćmieniu Księżyca z 15 II 3379 r. p.n.e..

2. Wszechswiat
2.a. Jak Wszechswiat powstal?
Piętnaście miliardów lat temu w wyniku olbrzymiego wybuchu, tzw. Big Bangu, powstał Wszechswiat. Gazy powstałe podczas tego wybuchu zmieniły się ostatecznie w galaktyki, gwiazdy i planety, takie jak Słońce czy Ziemia. Jednak jak astronomowie mogli w wiarygodny sposób określić czas, kiedy to się stało?
Amerykański astronom odkrył, ze galaktyki oddalają się od siebie, przy czym odległe galaktyki poruszają się szybciej niż te bliższe, jakby były pociskami wyrzuconymi przez gigantyczny wybuch. Dziejąc odległości galaktyk przez ich prędkość Hubble obliczył, kiedy doszło do wybuchu. Na podstawie najnowszych obserwacji określono ,ze było to 15 mld lat temu.
Sprawdzenie wyniku tych obliczeń wymagało określenia wieku gromad gwiezdnych. Z upływem czasu zmienia się barwa i wielkość gwiazd; starsze zamieniają się w czerwone olbrzymy, a później w białe karły. Tempo tych przemian zależy od masy gwiazdy, jeśli wiec nawet wszystkie gwiazdy w danej gromadzie powstały w tym samym czasie, niektóre z nich rstarzeją sięr1; szybciej niż pozostałe.
W każdej gromadzie astronomowie szukają gwiazd największych, które wkrótce zamienią się w czerwone olbrzymy. Teoretycznie wiadomo, jak długo istniała dana gwiazda, zanim stała się czerwonym olbrzymem. Np. Słonce będzie istniało 10 mld lat, natomiast gwiazda o dwudziestokrotnie większej masie zmieni się w czerwonego olbrzyma po upływie 20mld lat. Znając masę każdej z gwiazd, które wkrótce staną się czerwonymi olbrzymami, astronomowie mogą obliczyć wiek całej gromady.
Niektóre z nich są, jak na skale kosmiczną zupełnie młode i maja około 70 mln lat (Słońce ma około 5 mld lat). Sporo gromad jest jednak o wiele starszych, zwłaszcza gromady kuliste r11; gigantyczne zbiorowiska około miliona gwiazd. Astronomowie odkryli ze gwiazdy w takich gromadach są bardzo stare i maja od 12- 14 mld lat. Prawdopodobnie były pierwszymi gwiazdami powstałymi z gazów podczas Wielkiego Wybuchu.
Istnieje ostateczny i bardzo przekonujący dowód, że do Wielkiego Wybuchu doszło, chociaż nie wyjaśnia on, kiedy to się stało. Radioteleskopy odbierają słaby, przytłumiony szum, który przenika całą przestrzeń kosmiczną. Najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie jest takie, ze wywołują go fale elektromagnetyczne emitowane przez gorące gazy Wielkiego Wybuchu i wciąż pulsujące w przestrzeni kosmicznej.

2.b. Czy Wszechswiat przestanie istniec?
Jakkolwiek astronomowie zgadzaj się w sprawie początków Wszechświata, nie uzgodnili jeszcze poglądów jak przestanie on istnieć. Są dwie możliwości:
-Pęd Wielkiego Wybuchu może być wystarczający, aby galaktyki oddalały się od siebie w nieskończoność. Gwiazdy we wszystkich galaktykach będą kończyły życie jako czarne dziury lub obiekty o strukturze ciał stałych zwane czarnymi karłami lub gwiazdami neutronowymi. W końcu, za około 1 bln lat, Wszechswiat zamrze.
- W drugiej teorii siła przyciągania miedzy galaktykami może zwolnić impet Wielkiego Wybuchu i zacząć ponownie przyciągać galaktyki do siebie. Wówczas Wszechswiat zacznie się kurczyć. Teoria ta jest obecnie mniej popularna, ale niektórzy astronomowie wyliczyli jej następstwa. Po upływie około 100 mln lat galaktyki zbiegną się w jednym punkcie. Co stanie się później, jest jeszcze mniej pewne. Koncentracja materii może znowu doprowadzić do eksplozji, do kolejnego Wielkiego wybuchu, dającego początek istnieniu innego Wszechświata.

2.c. Poszukiwanie kranców Wszechswiata. Europejscy astronomowie rozważają możliwość zbudowania teleskopu dziesięć razy silniejszego od najpotężniejszego z obecnie istniejących r11; Olbrzymiego Teleskopu. Maja nadzieję, że za jego pomocą wejrzą w przestrzeń kosmiczna dalej niż było to możliwe dotychczas. Mimo to nikt tak naprawdę nie oczekuje ze zobaczy krańce wszechświata.
Przed Wszechświatem stoją dwie możliwości:
-W myśl pierwszej zagina się on (Wszechświat) wokół siebie ja powierzchnia planet i chociaż nie ma granic, jest ograniczony. Osoba podróżująca w przestrzeni kosmicznej w jednym kierunku i nie zmieniająca kursu w końcu dotrze do punktu, z którego wyruszyła. Jest to Wszechswiat rzamknięty"
-Druga teoria głosi nieskończoność Wszechświata jako przestrzeni kosmicznej wciąż rozszerzającej się we wszystkich kierunkach. W tym Wszechświecie rotwartymr1;, niezależnie od tego, jak daleko się zapędzisz, zawsze będziesz podróżować po nowych obszarach przestrzeni kosmicznej.
Najnowsze szacunkowe obliczenia ilości materii wskazują, że jest jej za mało, aby rzamknąćr1; Wszechswiat. Wszechświat jest wiec prawdopodobnie nieskończony. Oznacza to również, że zawsze będzie się on rozszerzał.

3. Galaktyki
3.a. Co to jest galaktyka?
Galaktyki to skupiska milionów lub miliardów gwiazd powiązanych ze sobą siłą grawitacji. Powstały one prawdopodobnie na skutek Wielkiego Wybuchu,. Dotychczas badaczom kosmosu udało się poznać, nazwać i sklasyfikować ponad miliard galaktyk. Najdalsze z nich są odległe od nas o ponad 100 milionów lat świetlnych. Galaktyki ciągle oddalają się od siebie, co pozwala sądzić, że Wszechświat nadal się rozszerza we wszystkich kierunkach. Jądro każdej galaktyki nazywa się zagęszczenie centralne.
Niektóre galaktyki są klasyfikowane jako galaktyki aktywne ze względu na silniejsze promieniowanie niż w przypadku innych galaktyk. Naukowcy przypuszczają, że każde jądro galaktyki aktywnej zwiera tzw. czarną dziurę. Potwierdzeniem tych przypuszczeń może być niezwykle silna emisja energii w postaci fal radiowych pochodząca z galaktyk aktywnych.

3.b. Rodzaje galaktyk
Znane nam galaktyki nie wyglądają identycznie. Dlatego też zostały one sklasyfikowane według różnych kryteriów. Zasadniczo wyróżniamy trzy typy galaktyk:
-eliptyczne (E)
-spiralne (S)
-nieregularne (Irr).
Poza tym, niektóre galaktyki wykazują cechy np. dwóch rodzajów galaktyk - czyli nie można ich przyporządkować do jednej z tych grup.

3.c. Galaktyki Spiralne (S)
Galaktyki spiralne to galaktyki które składają się z jądra i z ramion (przy czym mamy do czynienia z reguły z dwoma ramionami, rzadziej z jednym czy z trzema). Wszystkie ramiona nazywamy dyskiem galaktycznym. Galaktyki spiralne dzielimy ze względu na stosunek wielkości ramion do jądra. Gdy jądro jest wyraźnie dużo większe od ramion, to jest to galaktyka typu a. Jeżeli ramiona są trochę większe to jest to galaktyka typu b. Potem mamy typ c, aż wreszcie dochodzimy do ostatniego rodzaju: d. Galaktyki spiralne typu d to galaktyki, w których jądro jest stosunkowo bardzo małe w porównaniu z ramionami.
Tak więc, jeżeli chcemy przedstawić galaktykę spiralną to piszemy Sx, gdzie S oznacza typ galaktyki (spiralna) a x stosunek wielkości ramion do jądra.
Ponadto do określenia typu galaktyki można użyć jeszcze jednego określenia - czy jest to galaktyka z poprzeczką. Jeżeli galaktyka nie ma poprzeczki, to w nazwie typu nic nie zmieniamy, jeżeli jednak poprzeczka występuje - to po literce S dodajemy dużą literę B (z angielskiego B - bar, czyli poprzeczka). Dla przykładu - SBd - galaktyka spiralna z poprzeczką, w której występują ledwo widoczne jądro. Czym jest jednak poprzeczka? Jest to swego rodzaju wydłużona struktura przechodząca przez jądro galaktyki i leżąca w tej samej płaszczyźnie co dysk galaktyczny.
Przypuszcza się, że galaktyki spiralne powstały z obłoków materii, które wypełniały bardzo młody wszechświat. W środkach tych obłoków zaczęły tworzyć się gwiazdy, przez co znikał gaz z obłoku. Jednak na jego krańcach gwiazdy nie tworzyły się już tak dobrze, i gaz nie zniknął całkowicie -stworzył on zalążek dysku galaktycznego, zaś gwiazdy w środku utworzyły jądro galaktyki.
Przykłady galaktyk spiralnych: M104 "Sombrero" (typu Sa), NGC2217 (typ SBa), M51 (typ Sc),

3.d. Galaktyki Eliptyczne (E)
Galaktyki eliptyczne mają kształt elipsy, co można wywnioskować z nazwy. Podobnie jak galaktyki spiralne dzielą się one na kilka typów - tym razem kryterium podziału jest stopień spłaszczenia elipsy jakiej mają kształt. Ale - jak liczymy ten stopień spłaszczenia? Jest to bardzo proste - mamy daną elipsę o dwóch półosiach, oznaczmy je r1 i r2. Więc spłaszczenie elipsy to nic innego jak różnica tych dwóch wartości podzielona przez większą z nich. Więc jeżeli półoś r1 jest dłuższa, to spłaszczenie elipsy wyraża się wzorem (gdzie x to spłaszczenie): x = (r1-r2)/r1.
A teraz - jeżeli chcemy określić typ galaktyki eliptycznej o spłaszczeniu równym 0,3, to musimy: pomnożyć tę wartość przez dziesięć (0,3*10=3), a następnie dopisać ją do skrótu galaktyki eliptycznej (czyli E): E3. Tak więc, galaktyka E0 będzie miała w przybliżeniu kształt okręgu, zaś galaktyka E7 będzie bardzo spłaszczona. Wartości wyższych od E7 w praktyce nie spotyka się. Ponadto w nazwie galaktyki eliptycznej możemy zamieścić informację o jej rozmiarze - jeżeli jest to galaktyka bardzo mała, to informacją będzie literka d (z angielskiego dwarf oznacza karzeł), np.: dE4 - eliptyczna, mała galaktyka o spłaszczeniu 0,4. Galaktyki skrajnie duże będą się nazywać np. tak: cD, gdzie c to określenie skrajnie dużego obiektu (dotyczy to nie tylko galaktyk), a D to z angielskiego diffuse, co znaczy rozmyty.
Galaktyki eliptyczne, podobnie jak i spiralne, powstały z ogromnych obłoków gazu który wypełniał dawniej wszechświat. Jednak w przypadku galaktyk eliptycznych cały gaz z takiego obłoku posłużył do powstania gwiazd, które pojawiły wcześnie i szybko. Przykłady galaktyk eliptycznych: M87 (NGC4486), M32 (typ E2), M110 (typ E5)

3.e. Galaktyki Nieregularne (Irr)
Galaktyki nieregularne to galaktyki o nieregularnej budowie morfologicznej. Dzielimy je na dwa typy: Irr I oraz Irr II. Galaktyki Irr I zaliczamy obecnie do skrajnych odmian galaktyk spiralnych, gdyż mają z nimi wiele cech wspólnych - np. to, że wirują wokół własnych osi. Odróżnia je natomiast to, że ma w nich jądra i ramion. Galaktyki typu Irr oznacza się z reguły jako Sm lub SBm (czyli z nazwy wynika, że są to galaktyki spiralne).
Jednakże istnieją jeszcze galaktyki typu Irr II, które są zupełnie nieregularne. Ich cechy to przede wszystkim: wygląd amorficzny, niewielkie rozmiary i spore jasności powierzchniowe. W galaktykach tego rodzaju znajduje się także dużo młodych gwiazd. Warto dodać, że galaktyki typu Irr I występują znacznie częściej niż te typu drugiego. Przykłady galaktyk nieregularnych: Wielki Obłok Magellana (typ SBm), M82 (typ Irr II),

3.f. Galaktyki Soczewkowate Galaktyki soczewkowate oznaczamy jako S0. Są to galaktyki mające cechy galaktyk eliptycznych i galaktyk spiralnych. Krótko mówiąc, są to galaktyki których jądrem jest zwykła galaktyka eliptyczna, otoczona jednak dyskiem, jednak bez ramion spiralnych. Galaktyki te mają kształt podobny do galaktyk eliptycznych E7, z tym że o większym spłaszczeniu. Przykłady galaktyk soczewkowatych: NGC5866 (typ S0),

3.g. Galaktyki Podwójne
Galaktyka podwójna to po prostu dwie galaktyki które krążą wokół wspólnego środka masy. Lecz galaktyka podwójna może znajdować się w większym skupisku, np. w grupie galaktyk. Z tym zastrzeżeniem, że odległość pomiędzy tymi dwoma galaktykami musi być znacznie większa od ich odległości od innych galaktyk. Obie galaktyki składające się na ten obiekt są w przeważającej ilości galaktykami tego samego typu, to znaczy albo obie są spiralne, albo obie są eliptyczne. Występuje też skłonność do zgodności podtypów, tzn. częściej występuje para galaktyk typu np. Sb-Sb niż typu Sa-Sb. Właściwie nie wiadomo, jak sklasyfikować galaktyki podwójne. Czy są to zwyczajne grupy galaktyk składające się z tylko dwóch obiektów, czy może powinno się je traktować zupełnie odrębnie

3.h. Grupy (i gromady) galaktyk. Grupa galaktyk to z definicji co najmniej trzy galaktyki, które działają na siebie grawitacyjnie przez okres co najmniej miliarda lat. Grupy galaktyk są dosyć powszechnym zjawiskiem - na przykład Droga Mleczna także należy do grupy galaktyk, która nazywa się Układem Lokalnym. Do tego Układu Lokalnego należą też takie galaktyki jak Wielka Mgławica w Andromedzie, Mały Obłoki Magellana, Duży Obłok Magellana, oraz kilka mniejszych. W pobliżu naszego Układu Lokalnego znajduje się co najmniej kilkanaście grup galaktyk - w promieniu 10 Mpc odkryto ich 13, lecz może być ich o kilka więcej.
Przykłady grup galaktyk: G1 (Sculptor), M 81, Cvn I.
Definicja gromady galaktyk nie jest jasno określona. Gromada jest po prostu wyjątkowo liczną grupą galaktyk. W 1958 roku George Abell sporządził listę gromad galaktyk - warunkiem było występowanie w promieniu 2 Mpc co najmniej 50 galaktyk o określonych parametrach. Gromady galaktyk dzielimy na dwa typy:
- regularne (W gromadach regularnych można zaobserwować zagęszczenie galaktyk w samym środku)
- nieregularne (W gromadach nieregularnych nie można jasno określić środka gromady, są one jakby rozrzucone. Gromady galaktyk mogą wchodzić w skład jeszcze większego obiektu - supergromady. Supergromada zawiera w sobie kilka do kilkunastu gromad.

3.i. Droga Mleczna-nasza galaktyka
Droga Mleczna jest galaktyką spiralną, do której należy Słońce i około 500 miliardów innych gwiazd. Obserwator z Ziemi widzi ją jako jaśniejsze pasmo na niebie. Większość gwiazd wchodzących w skład Galaktyki zwarta jest w jej jądrze. Układ Słoneczny - Słońce i krążące wokół niego planety - znajduje się w odległości około 30 000 lat świetlnych od środka Galaktyki.
Droga Mleczna jest galaktyką spiralną, liczącą ok. 500 miliardów gwiazd. Powstała z olbrzymiej chmury gazowo - pyłowej ok. 10 miliardów lat temu. W jej centrum znajduje się gęste, sferyczne jądro złożone z gwiazd. Astronomowie przypuszczają że w centrum galaktyki znajduje się czarna dziura Wokół jądra rozciąga się dysk ukształtowany w ramiona spiralne, zawierający młode, gorące gwiazdy. Jądro i dysk otacza rzadkie rhalor1; z bardzo starych gwiazd.

4. Układ słoneczny
4.a. Układ słoneczny. Układ Słoneczny jest układem ciał astronomicznych znajdujących się pod dominującym wpływem pola grawitacyjnego Słońca, związanych wspólnym pochodzeniem. Składa się ze Słońca, dziewięciu planet, naturalnych satelitów (księżyców) planet, planetoid, komet, ciał meteorowych oraz pyłu i gazu międzyplanetarnego. Słońce zawiera w sobie 99,866% masy zawartej w ciałach Układu Słonecznego (bez gazu i pyłu międzygwiezdnego).
Układ planetarny uformował się przed około pięcioma miliardami lat, najprawdopodobniej z tego samego obłoku gazowo -pyłowego, z którego powstało Słońce, w procesie tzw. akrecji. Polegał on na tym, że pośrodku obłoku gaz kurczył się szybciej niż w jego zewnętrznych warstwach, dzięki czemu doszło do utworzenia się ciała centralnego (proto-Słońca), otoczonego gazowo -pyłowym dyskiem. Kurczenie się praobłoku nastąpiło prawdopodobnie na skutek wybuchu w bezpośrednim sąsiedztwie gwiazdy Supernowej. Stopniowo w dysku gazowo -pyłowym tworzyły się tzw. agregaty, wychwytujące i przyłączające do siebie coraz więcej cząstek, aż wreszcie doszło do fragmentacji zewnętrznej części obłoku oraz kondensacji materii wokół tzw.planetozymali, wskutek czego wykształciły się oddzielne planety. Różne warunki powstawania sprawiły, że obecnie mamy dwie wyraźnie różne grupy planet: zewnętrzne - typu jowiszowego i wewnętrzne - typu ziemskiego.
Promień Układu Słonecznego, łącznie z tzw. obłokiem Oorta (hipotetyczną otoczką Układu zawierającą setki miliardów lodowo -kamiennych obiektów) wynosi ok. 200 000 jednostek astronomicznych(średnich odległości Ziemi do Słońca), to jest około 29.92 biliona kilometrów. Dostępna dotychczasowym obserwacjom część Układu (tj. do orbity Plutona) ma promień około 40 j.a. Orbity planet są praktycznie współpłaszczyznowe (najsilniej, o 17°08' względem płaszczyzny orbity Ziemi, nachylona jest orbita Plutona, pozostałe nachylenia wynoszą od 0°46' dla Urana do nieco ponad 7° dla Merkurego) i tylko nieznacznie odbiegają od orbit kolistych.
Orbity planetoid, a szczególnie komet, są bardziej zróżnicowane. Planetoidy poruszają się po orbitach eliptycznych wokół Słońca, głównie w pasie leżącym pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza. Komety, których źródłem jest prawdopodobnie wspomniany obłok Oorta, poruszają się po wydłużonych elipsach, czasem nieodróżnialnych od parabol.

4.b. Slonce.
Słońce jest ogromną, w porównaniu z rozmiarami planet, kulą zjonizowanych gazów o średnicy 1 392 000 km, a więc jest ono ponad 109 razy większe od Ziemi. Powierzchnia Słońca wynosi 6 087 miliardów km2, a objętość - 1 412 000 bilionów km3. Masa Słońca jest równa 1.989x1030kg, czyli 332 952 razy więcej od masy Ziemi. Słońce powoli wiruje wokół własnej osi wykonując jeden obrót w ciągu 25.38 dnia (dla punktu znajdującego się na równiku słonecznym).
Jest ono normalną gwiazdą tzw. Ciągu Głównego. Jako kula gazowa nie ma właściwie wyraźnie zarysowanej zewnętrznej granicy. Z Ziemi widzimy właściwie jedynie atmosferę słoneczną, której najgłębiej położona warstwa - fotosfera - ma grubość rzędu kilkuset kilometrów. Poniżej fotosfery gęstość gazów stopniowo wzrasta, powyżej fotosfery natomiast rozciąga się do wysokości około 12 000 km chromosfera - warstwa bardzo rozrzedzonego gazu, który możemy obserwować tylko podczas całkowitych zaćmień jako czerwoną obwódkę o nieregularnym kształcie. Dalej rozpościera się tzw. korona słoneczna, którą tworzy niezwykle rozrzedzony gaz o temperaturze około 2 000 000 K. Kształt korony jest nieregularny i bardzo zmienny.
W 1919 roku Jean-Baptiste Perrin stwierdził, że źródłem energii słonecznej są reakcje termojądrowe, prowadzące do przemiany wodoru w hel. Słońce składa się w 70% z wodoru, w około 28% z helu, zaś na pozostałe 2% składają się m.in. takie cząstki, jak CN, C2, CH, NH, NO2, i inne. Synteza helu z wodoru we wnętrzu Słońca sprawia, że helu tam przybywa, a wodoru ubywa. W miarę powstawania wewnątrz Słońca jądra helowego będzie ono wykazywało tendencję do kurczenia się. Po wyczerpaniu zasobów wodoru jądro helowe będzie się kurczyło nadal, bardzo silnie się rozgrzewając, przez co naruszona zostanie równowaga promienista. Na skutek tego otoczka jądra rozszerzy się, a jej temperatura spadnie i Słońce stanie się czerwonym olbrzymem. Kiedy w jądrze helowym temperatura przekroczy 100 000 000 K, zostanie zainicjowana przemiana helu w węgiel. Następnie prawdopodobnie dojdzie do tzw. rozbłysku helowego w otoczce jądra, po czym Słońce ponownie stanie się czerwonym olbrzymem, o rozmiarach sięgającym poza orbitę Ziemi. Jego otoczka rozproszy się w przestrzeni, a jądro stanie się kulą zdegenerowanego gazu czyli tzw. białym karłem, który będzie stygł powoli, póki całkiem nie zgaśnie.

4.c. Planety
Planety to ciała niebieskie o średnicach większych niż 1000 km obiegające gwiazdę. Nie mają własnych źródeł energii- świeca światłem odbitym. Slonce obiega 9 planet :
PLANETY DOLNE
- Merkury,
- Wenus,
PLANETY GÓRNE
- Ziemia,
- Mars,
- Jowisz,
- Saturn,
- Uran
- Neptun
- Pluton
Wszystkie planety oprócz Merkurego i Wenus maja księżyce.
1. MERKURY: Merkury jest planetą krążącą najbliżej Słońca. Ze względu na znaczny mimośród (spłaszczenie) orbity, w peryhelium znajduje się półtorakrotnie bliżej Słońca niż w aphelium. Średnia gęstość Merkurego jest w przybliżeniu równa gęstości Ziemi, przy czym około 80% jego masy przypada na żelazne jądro. Powierzchnię pokrywają kratery i strome skarpy skalne, które utworzyły się w przeszłości, gdy jądro planety ochładzało się i kurczyło, powodując naprężenia skorupy. Ze względu na słabą grawitację Merkury pozbawiony jest prawie całkowicie atmosfery. Krążąc tak blisko Słońca i nie posiadając atmosfery, która zachowałaby ciepło w nocy, Merkury odznacza się dużymi wahaniami temperatury na powierzchni: od -180 do +430 °C.
2. WENUS: Wenus, krążąca po niemal kołowej orbicie druga planeta od Słońca, jest otulonym gęstymi chmurami skalnym globem. Chmury te odbijają większość światła słonecznego, przez co Wenus jest najjaśniejszym po Słońcu i Księżycu ciałem na naszym niebie. Temperatury powierzchniowe dochodzą do 480°C, a ciśnienie atmosferyczne 90 razy przewyższa ciśnienie ziemskie. 97% objętości atmosfery wenusjańskiej to dwutlenek węgla, zaś na resztę składają się m.in. azot, chlorowodór i tlen. Żółtawy kolor chmur pochodzi od kwasu siarkowego. Jego zawartość ulega jednak znacznym zmianom, co nasuwa podejrzenia, że na Wenus występują czynne wulkany.
3. ZIEMIA: Ziemia jest trzecią planetą od Słońca, największą z 4 planet wewnętrznych. Pod względem budowy przypomina inne planety tej grupy. Metaliczne, stałe jądro otoczone jest przez jądro zewnętrzne z metalu płynnego, po którym następują warstwy płynnych, półpłynnych i stałych skał. Natomiast pod względem warunków panujących na powierzchni Ziemia różni się od tych planet diametralnie: tylko na Ziemi występuje woda w stanie płynnym, bogata w tlen atmosfera oraz inne warunki sprzyjające życiu. Trwająca od 4,5 miliarda lat ewolucja Ziemi zachodzi nadal, zarówno w sposób naturalny, jak i w wyniku działań człowieka. Do najbliższego otoczenia Ziemi należy jej jedyny naturalny satelita - Księżyc
4. MARS: Mars, czwarta planeta od Słońca, pod wieloma względami przypomina Ziemię. Doba marsjańska jest tylko nieznacznie dłuższa od ziemskiej. Podobnie zmieniają się pory roku, jakkolwiek rok jest dwa razy dłuższy. Występują tu chmury, wulkany, wąwozy, góry, pustynie i wykazujące sezonową zmienność, białe czapy polarne. Powierzchnię Marsa pokrywają odłamki skał oraz czerwonawy pył (stąd określenie: Czerwona Planeta). Atmosfera marsjańska składa się głównie z dwutlenku węgla, który stanowi blisko 95% jej składu. Temperatura latem w Słońcu wynosi do +30°C, zaś zimą przed świtem spada nawet do -100°C. Mars ma dwa małe księżyce - Phobosa i Deimosa.
5. JOWISZ: Jowisz, piąta planeta od Słońca, jest pierwszą z czterech gazowych planet-olbrzymów. Ma największe rozmiary i masę wśród planet Układu Słonecznego: jego objętość jest 1300 razy większa od objętości Ziemi, a masa przewyższa dwuipółkrotnie łączną masę pozostałych planet. Chmury Jowisza składają się głównie z wodoru i helu. Wnętrze planety zaczyna się na głębokości 1000 km, gdzie wodór przechodzi w stan ciekły. Jeszcze głębiej tworzy się wodór metaliczny. W centrum Jowisza znajduje się jądro o temperaturze około 35000 oC. Najbardziej znany obiekt na tarczy Jowisza, Wielka Czerwona Plama, okazała się ostatecznie olbrzymim wirem w atmosferze planety, wznoszącym się kilka kilometrów ponad najwyższą warstwę chmur. Jowisz posiada co najmniej 16 księżyców .
6. SATURN: Saturn jest szóstą planetą od Słońca, drugą z czterech gazowych planet-olbrzymów. Posiada co najmniej 18 księżyców i imponujący układ pierścieni. Pierścienie znajdują się wewnątrz tzw. granicy Roche'a. W obszarze tym nie mogą się znajdować żadne ciała o znacznych rozmiarach, ponieważ zostałyby rozerwane siłami przypływowymi planety. Największe fragmenty pierścieni mają rozmiary najwyżej 10 m, zaś grubość pierścieni nie przekracza 10 km. Bardzo szybka, podobnie jak u innych planet tej grupy, rotacja Saturna powoduje wybrzuszenie obszarów równikowych oraz ułożenie rozmytych żółtawych chmur w poziome, równolegle do równika pasma. Saturn to jedyna planeta o średniej gęstości mniejszej od gęstości wody. Z tego powodu jego masa nie przekracza jednej trzeciej masy Jowisza, mimo iż średnice obu planet niewiele się różnią.
7. URAN: Uran, siódma planeta od Słońca, jest trzecią z czterech gazowych planet-olbrzymów. Jej kamienne jądro otacza płaszcz gazowo-lodowy. Wokół płaszcza rozciąga się atmosfera zawierająca metan, który nadaje Uranowi niebiesko-zieloną barwę. Ze względu na usytuowanie planety w zewnętrznych rejonach Układu Słonecznego, temperatura górnej powierzchni chmur wynosi zaledwie -210 oC. Uran posiada 15 księżyców i układ pierścieni, ale na samej planecie nie dostrzeżono nic godnego uwagi. Sonda Voyager 2, przelatując obok Urana w 1986 roku, sfotografowała tylko kilka chmur metanowych. Najdziwniejszy jest natomiast charakter ruch wirowego planety. Ponieważ kąt nachylenia równika Urana do płaszczyzny orbity wynosi 98o, więc glob ten jak gdyby "toczy" się po swojej orbicie. Wiąże się z tym także szczególny sposób zmiany pór roku.
8. NEPTUN: Neptun jest ósmą planetą od Słońca, czwartą z gazowych planet-olbrzymów. Wielkością i budową przypomina swego sąsiada - Urana. Masa Neptuna jest 17,25 razy większa od masy Ziemi. Jaskrawo błękitny kolor jego atmosfery pochodzi od metanu. Na Neptunie wieją najszybsze wichry Układu Słonecznego - ich prędkość dochodzi do 2200 km/godz. W warstwie chmur występuje kilka formacji, z których najwyraźniejsza jest Wielka Ciemna Plama, olbrzymi huragan wielkości Ziemi. Pod pokrywą chmur znajduje się płaszcz lodowo-gazowy oraz niewielkie skalne jądro. Neptun ma 8 znanych księżyców, z których 7 to ciała bardzo drobne.
9. PLUTON: Pluton - dziewiąta planeta od Słońca, jest zimnym, ciemnym globem, dla którego Słońce stanowi jedynie jasną gwiazdę na niebie. Pluton jest mniejszy od Księżyca. Ma rzadką atmosferę, która tworzy się, gdy planeta zbliży się do Słońca, i zamarza, gdy planeta się od niego oddala. Pluton krąży po mocno wydłużonej orbicie; jej kąt nachylenia do ekliptyki jest większy niż w przypadku innych planet. Jedno okrążenie Słońca trwa 248,5 roku i w ciągu 20 lat z tego okresu Pluton znajduje się bliżej Słońca niż Neptun. Te cechy zdają się sugerować, że Pluton może być w rzeczywistości dużą planetoidą. Dokoła Plutona krąży księżyc, o rozmiarach znacznych w porównaniu z rozmiarami planety.

5. Gwiazdozbiory
5.a. Co to jest gwiazdozbiór ?
Gwiazdozbiór inaczej KONSTELACJA. Dawniej za gwiazdozbiór uważano grupę gwiazd tworzących charakterystyczną konfiguracje na niebie. Jednak obecnie gwiazdozbiór to obszar nieba o umownie określonych granicach. Całe niebo dzieli się na 88 gwiazdozbiorów. Większość nazw gwiazdozbiorów pochodzi z mitologii greckiej, np. Kasjopeja, czy Andromeda

5.b. Gwiazdozbiory W tym dziale są przedstawione alfabetycznie wszystkie gwiazdozbiory (8 Cool

wraz z ich polska i łacińska nazwą, a także z przedstawionymi skrótami danych gwiazdozbiorów.
NAZWA POLSKA NAZWA ŁACIŃSKA
1. Andromeda Andromeda
2. Baran Aries
3. Bliźnięta Gemini
4. Byk Taurus
5. Cefeusz Cepheus
6. Centaur Centaurus
7. Cyrkiel Circinus
8. Delfin Delphinus
9. Erydan Eridanus
10. Feniks Phoenix
11. Gołąb Columba
12. Góra Stołowa Mensa
13. Herkules Hercules
14. Indianin Indus
15.Jaszczórka Lacerta
16. Jednorożec Monoceros
17. Kameleon Chamaeleon
18. Kasjopeja Cassiopea
19. Kil Carina
20. Kompas Pyxis
21. Korona Południowa Corona Australis
22. Korona Północna Corona Borealis
23. Koziorożec Capricornus
24. Kruk Corvus
25. Krzyż Crux
26. Lew Leo
27. Lew Mały Leo Minor
28. Lis Vulpecula
29. Luneta Telescopium
30. Lutnia Lyra
31. Łabędż Cygnus
32. Malarz Pictor
33. Mikroskop Microscopium
34. Mucha Musca
35. Niedźwiedzica Mała Ursa Minor
36. Niedźwiedzica Wielka Ursa Maior
37. Oktant Octans
38. Ołtarz Ara
39. Orion Orion
40. Orzeł Aquila
41. Panna Virgo
42. Paw Pavo
43. Pegaz Pegasus
44. Perseusz Perseus
45. Piec Fornax
46. Pies Mały Canis Maior
47. Pies Wielki Canis Maior
48. Pompa Antila
49. Psy gończe Canes Venatici
50. Ptak Rajski Apus
51. Puchar Crater
52. Rak Cancer
53. Rufa Puppis
54. Ryba Latająca Volans
55. Ryba Południowa Piscis Austrinus
56. Ryby Pisces
57. Rylec Caelum
58. Ryś Lynx
59. Rzeźbiarz Scluptor
60. Sekstans Sextans
61. Sieć Reticulum
62. Skorpion Scorpius
63. Smok Draco
64. Strzała Sagitta
65. Strzelec Sagittarius
66. Tarcza Scutum
67. Trójkąt Triangulum
68. Trójkąt Południowy Triangulum Australe
69. Tukan Tucana
70. Waga Libra
71. Warkocz Bereniki Coma Berenices
72. Waż Serpens
73. Wąż Wodny Hydra
74. Waż Wodny Mały Hydrus
75. Węgielnica Norma
76. Wężownik Ophiuchus
77. Wieloryb Cetus
78. Wilk Lupus
79. Wodnik Aquarius
80. Wolarz Bootes
81. Woźnica Auriga
82. Zając Lepus
83. Zegar Hordogium
84. Złota Ryba Dorado
85. Źrebię Equuleus
86. Żagiel Vela
87. Żuraw Grus
88. Żyrafa Cameloparadalis

**************************************

Astrologi nie należy mylić z astronomia bo to sa dwie bardzo różne nauki. Astronomia jest dziedzina zajmujaca sie badaniem ciał niebieskich, takich jak gwiazdy, planety. Natomiast astrologia zajmuje sie znaczeniem ( wpływaniem ) tych oto rzeczy na nasza: przyszłość, poczucie, zdrowie. Takze astrologia jest jednym z bardzo ważnych elementów wróżbiertwa poniewaz dóżo wróżbitów wróży z planet i gwiazd i gwiazdozbiorów układajac przy tym horoskopy.